Demografik ve Sosyal Faktörlerin Adölesanların Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarına Etkisi

The Impact of Demographic and Social Factors on Adolescents’ Healthy Lifestyle Behaviors

Gökhan Üner¹, Ramazan Ceylan^*2

*Correspondence: Ramazan Ceylan rceylan@bayburt.edu.tr Bayburt University, Bayburt, Turkey
¹ Baybur İl Milli Eğitim Müdürlüğü, Bayburt, Türkiye,  Orcid: 0009-0003-1108-5206

² Bayburt University, Bayburt, Türkiye, rceylan@bayburt.edu.tr Orcid: 0000-0003-0123-0783

Abstract In this study; it was aimed to examine the healthy lifestyle behaviors of high school students during their adolescence years according to some variables. Descriptive survey model, one of the quantitative research methods, was used in the study. While the population of the research consisted of adolescent individuals in Bayburt, the sample consisted of 510 high school students, 281 women and 229 men, studying in the 9th, 10th, 11th and 12th grades of secondary education institutions. The “Healthy Lifestyle Behaviors Scale-II” consisting of 52 items and 6 sub-dimensions, developed by Walker (1996) and adapted into Turkish by Bahar (2008), was developed by the researcher as a data collection tool and a demographic information form consisting of 9 questions used. It was seen that the data transferred to the SPSS 26.0 package program and whose normality analyzes were performed had a normal distribution. Independent t-test was used in paired groups and one-way analysis of variance (Anova) was used in multiple groups, depending on the number of categories of the independent variable in the analysis of the data. According to the findings obtained as a result of the research, when the HLBS-II scale total scores were analyzed; It was observed that there were significant differences in the variables of gender, place of residence, education level of parents, family income status and sporting status (p0,05). In conclusion; It can be said that the variables of gender, place of residence, education level of parents, family income and doing sports are effective on healthy lifestyle behaviors of adolescents.

Keywords Healthy lifestyle behaviors, physical activity, adolescent individuals

Öz Bu çalışmada; adölesan dönemlerini yaşamakta olan lise öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden betimsel tarama modeli kullanıldı. Araştırmanın evrenini, Bayburt ilindeki adölesan bireyler oluştururken örneklemini ise ortaöğretim kurumlarının 9., 10., 11. ve 12’nci sınıflarında öğrenim görmekte olan 281 kadın ve 229 erkek olmak üzere toplamda 510 lise öğrencisi oluşturdu. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından oluşturulan ve 9 sorudan oluşan demografik bilgi formu ile Walker (1996) tarafından geliştirilen, Türkçe’ye uyarlanma çalışması Bahar (2008) tarafından yapılan 52 madde ve 6 alt boyuttan oluşan “Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği-II” kullanıldı. SPSS 26.0 paket programına aktarılan ve normallik analizleri yapılan verilerin normal bir dağılıma sahip olduğu görüldü. Verilerin analizinde bağımsız değişkenin kategori sayısına bağlı olarak ikili gruplarda Independent t-testi, kullanılırken çoklu gruplarda ise tek yönlü varyans analizi (Anova) kullanıldı. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre SYBDÖ-II ölçek toplam puanları analiz edildiğinde; cinsiyet, barınma yeri, anne -baba eğitim durumu, aile gelir düzeyi ve spor yapma durumu değişkenlerinde anlamlı farklılıklar olduğu görüldü (p0,05). Sonuç olarak; adölesan bireylerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları üzerinde cinsiyet, barınma yeri, anne-baba eğitim durumu, aile gelir düzeyi ve spor yapma durumu değişkenlerinin etkili olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler Sağlıklı yaşam biçimi davranışları, fiziksel aktivite, adölesan bireyler.

Download Full Text Pdf

APA 7 Citation

Üner, G., & Ceylan, R. (2025). The impact of demographic and social factors on adolescents’ healthy lifestyle behaviors. International Journal of Health, Exercise, and Sport Sciences, 2(1), 151-169.

---

MLA Citation

Üner, Gökhan, and Ramazan Ceylan. “The Impact of Demographic and Social Factors on Adolescents’ Healthy Lifestyle Behaviors.” International Journal of Health, Exercise, and Sport Sciences, vol. 2, no. 1, 2025, pp. 151-169.

---

ISO 690 Citation

ÜNER, Gökhan; CEYLAN, Ramazan. The impact of demographic and social factors on adolescents’ healthy lifestyle behaviors. International Journal of Health, Exercise, and Sport Sciences, 2025, vol. 2, no. 1, p. 151-169.

---

Vancouver Citation

Üner G, Ceylan R. The impact of demographic and social factors on adolescents’ healthy lifestyle behaviors. International Journal of Health, Exercise, and Sport Sciences. 2025;2(1):151-169.

References / Kaynaklar

1. Arslan, E. (2021). 10-14 yaş tenisçilerde 8 haftalık core antrenmanlarının çeviklik, kuvvet, denge performansına ve tenis becerilerine etkisi (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
2. Adıbelli, D., Olğun, S., & Turan, G. S. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörler. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 6(1), 8-17.
3. Ardıç, A. (2008). Adolesanların sağlıklı yaşam biçimi davranışları (Yüksek Lisans Tezi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezNo=203943
4. Bahar, Z., Beşer, A., Gördes, N., Ersin, F., & Kıssa, A. (2008). Sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1), 1-13.
5. Bahtiyar, T. (2017). Hipertansiyon tanısı ile izlenen adölesanların sağlıklı yaşam biçimi davranışları (Yüksek Lisans Tezi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezNo=466300
6. Binay, Ş. (2012). Ergenlerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile öz yeterlilikleri arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezNo=329826
7. Çavuş, F. Ö., Çavuş, U. Y., & Görpelioğlu, S. (2017). Ankara ilindeki ergenlerde riskli davranışların sıklığı, dağılımı. Türk Aile Hekimliği Dergisi, 21(1), 2-16.
8. Çetinkaya, B., Altundağ, S., & Azak, A. (2007). Spirütüel bakım ve hemşirelik. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 8(1), 47-50.
9. Çiçek, E., & Çetinkaya, F. (2017). Seçilmiş ilçe merkezindeki lise öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları. Sağlık Bilimleri Dergisi, 26, 29-38.
10. Dağdeviren, Z. (2010). Şanlıurfa il merkezindeki lise öğrencilerinin sağlığı geliştirme davranışları ve ilişkili faktörler (Yüksek Lisans Tezi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezNo=298840
11. Doğan, Ş. A. (2012). Epilepsi tanısı alan adölesanların sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezNo=336757
12. Duran, Ö., & Sümer, H. (2014). Ebelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(1), 40-49.
13. Fitzgerald, L. Z. (2015). Categorization and determinants of physical activity among nursing students. Journal of Nursing Education and Practice, 5(5), 10-20.
14. George, B. R. (2011). Question embedding and the semantics of answers (Doktora Tezi, University of California, Los Angeles).
15. Hawks, R. S., Madanat, H. N., Merill, R. M., Goudy, M. B., & Miyagwa, T. A. (2002). Cross-cultural comparison of health promoting behaviours among college students. The Journal of Health Education, 5, 84-92.
16. Karaca, T., & Özkan, S. A. (2016). Örneklemini hemşirelik öğrencileri ve hemşirelerin oluşturduğu sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği kullanılarak yapılan çalışmaların incelemesi: bir literatür çalışması. Journal of Human Sciences, 13(2), 3588-3601.
17. Karadamar, M., Yiğit, R., & Sungur, M. A. (2014). Ergenlerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(3), 131-139.
18. Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi (18. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
19. Kasapoğlu, E. S. (2015). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezNo=417417
20. Kefeli, B. (2010). Samsun il merkezindeki lise öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezNo=272376
21. Lassi, Z. S., Mansoor, T., Salam, R. A., Bhutta, S. Z., Das, J. K., & Bhutta, Z. A. (2017). Review of nutrition guidelines relevant for adolescents in low-and middle-income countries. New York Academy of Sciences, 51-60.
22. Lee, R. L. T., & Loke, A. J. T. Y. (2005). Health-promoting behaviors and psychosocial well-being of university students in Hong Kong. Public Health Nursing, 22(3), 209-220.
23. Miles, L. (2007). Physical and health. Nutrition Bulletin, 32, 314–363.
24. Peltzer, K. (2002). Health-promoting and personality among black South African students. Social Behavior and Personality, 30(4), 417-422.
25. Şimşek, H., Öztoprak, D., Ekizoğlu, E., Safalı, F., Yavuz, Ö., Onur, Ö., Tekel, Ş., & Çiftçi, Ş. (2012). Tıp fakültesi öğrencilerinde sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve ilişkili etmenler. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 26(3), 151-157.
26. Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Anova kullanan deneysel tasarımlar (Cilt 724). Belmont, CA: Thomson/Brooks/Cole.
27. Tavazar, H., Erkaya, E., Yavaş, Ö., Tez, Ö., Zerengök, D., Güzel, P., & Özbey, S. (2014). Lise eğitimi alan genç erişkinlerin fiziksel aktivite ve yaşam kalitesi arasındaki farklılıkların incelenmesi (Manisa ili örneği). International Journal of Science Culture and Sport, 1, 496-510.
28. Tuğut, M., & Bekar, M. (2008). Üniversite öğrencilerinin sağlığı algılama durumları ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 11(3), 17-26.
29. Tuygar, Ş. F., & Arslan, M. (2015). Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi. SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(2), 59-66.
30. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2013). Nüfus projeksiyonları, 2013-2075. Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni, Sayı 15844, Ankara.
31. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2016). İstatistiklerle çocuk, 2016.
32. UNICEF. (2011). The state of the world’s children 2011. Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu, New York.
33. Ünalan, D., Şenol, V., Öztürk, A., & Erkorkmaz, Ü. (2007). Meslek yüksekokullarının sağlık ve sosyal programlarında öğrenim gören öğrencilerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve öz-bakım gücü düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 14, 101-109.
34. World Health Organization (2010). Global recommendations on physical activity for health. Erişim: http://whqlibdoc.who.int/publications/2010/9789241599979_eng.pdf (Erişim Tarihi: 05.01.2023).
35. Yalçınkaya, M., Özer, F. G., & Karamanoğlu, A. Y. (2007). Sağlık çalışanlarında sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. Türk Silahlı Kuvvetleri Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(6), 27-36.
36. Zaybak, A., & Fadıloğlu, Ç. (2004). Üniversite öğrencilerinin sağlığı geliştirme davranışı ve bu davranışı etkileyen etmenlerin belirlenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 20, 75-79.